Share

Belajar Bahasa Jawa Krama Inggil

Bahasa Krama Inggil adalah bagian dari bahasa Jawa. Bahasa ini telah lama digunakan sejak zaman nenek moyang bangsa Jawa. Dalam perkembangannya, bahasa Jawa Krama Inggil dituturkan di beberapa tempat dan pada situasi-situasi tertentu, juga kepada siapa bahasa ini harus dipergunakan. Disinilah tingkat kesantunan masyarakat Jawa tercermin, terutama dalam bertutur kata.

Bahasa Jawa sendiri merupakan salah satu bahasa yang dituturkan oleh penduduk asli di pulau Jawa, khususnya masyarakat Jawa sendiri. Memang terdapat 2 rumpun bahasa yang dipergunakan atau dituturkan di pulau Jawa, yakni rumpun bahasa Jawa dan rumpun bahasa Melayu-Sumbawa (Sunda, Madura, Bali, dan Sasak).

Penutur bahasa Jawa sangat banyak dan tersebar di beberapa daerah di Indonesia. Oleh karena itu, bahasa Jawa tidak tergolong ke dalam bahasa-bahasa Nusantara yang terancam punah. Dalam ilmu linguistik, bahasa ini juga merupakan salah satu turunan dari rumpun bahasa Austronesia yang dituturkan di daerah Indonesia dan Suriname.

Bahasa Jawa Kuna merupakan bahasa awal atau dengan kata lain bahasa yang dipergunakan oleh nenek moyang bangsa Jawa. Bahasa ini kemudian mendapat banyak pengaruh dari bahasa Sansekerta atau Sanskrit yang kemudian dalam perkembangannya, bahasa ini bertransformasi menjadi bahasa-bahasa Jawa moderen. Bahasa Jawa moderen ini bisa dikategorikan ke dalam beberapa rumpun bahasa Jawa, misalnya:
• Bahasa Jawa yang baku
• Bahasa Jawa dialek Tengger
• Bahasa Jawa dialek Tegal
• Bahasa Jawa dialek Suroboyoan
• Bahasa Jawa dialek Bumiayu
• Bahasa Jawa dialek Cirebon
• Bahasa Ngapak atau Banyumasan
Bahasa Osing atau Byanyuwangian
• Bahasa Jawa Suriname
• Bahasa Jawa Kaledonia

Bahasa-bahasa diatas merupakan rumpun bahasa Jawa yang dipergunakan oleh penuturnya (Bangsa Jawa) di daerahnya masing-masing atau pun diperantauan dimana dialek yang satu berbeda dengan dialek yang lain, kecuali bahasa Jawa yang baku karena bahasa Jawa baku ini merupakan bahasa umum.

Bahasa Jawa baku ini pada umumnya memiliki 3 tingkatan bahasa dimana penuturannya dipergunakan pada situasi tertentu dan kepada siapa lawan bicara bahasa ini boleh dituturkan. Tingkatan bahasa Jawa baku ini umumnya dikenal dengan bahasa Krama Inggil, bahasa Krama Madya, dan bahasa Ngoko.

Krama Inggil sendiri merupakan bagian dari bahasa Jawa yang lebih dikenal sebagai bahasa halus. Artinya tingkatan bahasa ini berada pada posisi paling atas dalam hal kesantunan berbahasa pada masyarakat Jawa. Dalam adat dan budaya masyarakat Jawa, kesantunan memang memiliki peran penting dalam kehidupan sehari-hari.

Bahasa Jawa Krama Inggil ini dipergunakan oleh orang yang status sosialnya tinggi, misalnya bangsawan Jawa atau pun orang yang memiliki jabatan dalam pemerintahan. Tidak heran, bahasa ini banyak dituturkan di lingkungan keraton Jawa. Selain status sosial, bahasa Krama Inggil juga umumnya dipergunakan apabila lawan bicara lebih tua umurnya dari si penutur bahasa. Hal ini menunjukkan sopan santun dan rasa hormat bagi orang-orang yang diajak untuk berkomunikasi.

Berikut beberapa kosa kata dalam bahasa Jawa Krama Inggil:

Abdi = Melahirkan
Abdi = Pembantu
Aben = Mengadu
Abrit = Merah
Agami = Agama
Agem = Pakai
Ageman = Baju
Ageng = Besar
Ajrih = Takut
Aking = Kering
Aksami = Ampun, Maaf
Alit = Kecil
Amargi = Sebab, Karena
Ambeng = Tempat, Piring
Ambet = Bau
Ameng-ameng = Bermain-main
Ampeyan = Kaki
Ampil = Pinjam
Ampil, Ampeyan = Selir
Ampilan = Bawaan
Ampun = Jangan
Andhap = Pendek, Rendah
Andhapan = Babi hutan
Angen = Menggembala
Antawis = Antara
Antos = Tunggu
Aos = Nilai, Harga
Apunten = Maaf
Aras = Cium
Arta = Uang
Arum = Harum
Asma = Nama, Sebutan
Asrep = Dingin
Asring = Sering
Asta = Pegang, Bawa
Asta = Tangan
Atos-atos = Hati-hati
Atur-atur = Undangan
Awis = Jarang
Awis = Tawar, Menawar
Awis = Mahal
Awon = Buruk
Awrat = Berat
Ayam = Ayam
Babaran = Teman, Pembantu
Badhe = Mau
Baita = Perahu
Baito = Kapal
Baken = Pokok, Baku
Banon = Batu-bata
Batos = Isi hati, Batin
Beksa = Tari
Beksan = Tarian
Bektos = Bakti, Hormat
Bena = Banjir
Benang = Benang
Benjing = Besok
Benten = Berbeda
Benter = Panas
Benteran = Tempat panas
Besta = Belenggu
Betah = Butuh, Perlu
Bethak = Menanak nasi
Bibar = Selesai
Bibrah = Rusak
Bidhal = Berangkat
Binggel = Gelang
Blonyoh = Berbedak
Bobotan = Buang air besar
Bocong = Pantat
Boten = Tidak
Bujeng = Kejar
Busana = Berhias
Caket = Dekat
Candra = Bulan
Caos = Sedia
Cariyos = Cerita
Cariyosipun = Katanya
Cekap = Cukup
Cekoh = Batuk
Celep = Mewarnai kain
Cemeng = Hitam
Cobi = Coba
Cucal = Kulit
Cumbana = Bersetubuh
Dados = Jadi
Dalem = Saya
Dalu = Malam
Damel = Buat, Membuat
Dangu = Kuno
Dedamel = Senjata, Alat
Dereng = Belum
Destar = Ikat kepala
Dhahar = Makan
Dhaharan = Makanan
Dhangan = Enak
Dhangan = Sembuh, Pulih
Dhateng = Ke, Kepada, Menuju
Dhaut = Tidak
Dhaut = Gigi lepas
Dhawah = Jatuh
Dhayoh = Tamu
Dherek = Ikut
Dhestar = Ikat kepala
Dhusun = Desa, Kampung
Dinten = Hari
Dipun… = Di…
Disarekake = Dikubur
Dlacang = Kertas
Dora = Bohong
Duka = Marah
Dumados = Menjadi
Eca = Enak
Elmi = Ilmu
Emut = Ingat
Enggal = Baru
Enggal = Segera, Cepat
Enggal-enggal = Lekas
Enget = Ingat
Enjing = Pagi
Estri = Perempuan
Ewah = Gila, Hilang akal
Eyang = Nenek-kakek
Gadhing = Ingus
[Peng] galih = Hati, Kalbu
Gampil = Mudah
Gangsa = Gamelan
Gangsal = Lima
Gantos = Ganti, Bertukar
Gantos = Berganti pakaian
Garwa = Suami-istri, Suami
Gegujengan = Berkelakar
Gelaran = Tikar
Gentang = Tumbuk padi
Gentos = Ganti, Gilir
Gentosan = Bergantian
Gerah = Sakit
Gering = Sakit
Gigat = Menggugat
Gina = Manfaat
Ginda = Pijat
Ginem = Ompong
Grama = Api
Gramen = Berdagang, Niaga
Grana = Hidung
Griwa = Tengkuk
Griya = Minum
Gujeng = Tawa
Gumbala = Jenggot
Ibing = Bulu mata
Ibu = Ibu
Ical = Hilang
Ijem = Hijau
Ijeman = Undangan lisan
Imba = Alis
Imbet = Peram
Ingah = Piara
Ingah-ingah = Ternak
Inggil = Tinggi
Ingkang pundhi = Yang mana
Itik = Kutu rambut
Jagra = Dahak
Jaja = Dada
Jalu = Taji
Jamas = Keramas
Jangkep = Genap, Lengkap
Jarwi = Arti, Maksud
Jawah = Hujan
Jawi = Luar
Jejeran = Ukiran
Jemparing = Panah
Jene = Kuning
Jengkar = Berangkat
Jengku = Lutut
Jeram = Jeruk
Julukan = Tengkuk
Jumeneng = Berdiri
Kacatingal = Kacamata
Kados = Seperti
Kados pundi = Bagaimana
Kagem = Untuk, Buat
Kagungan = Punya
Kajang sirah = Bantal
Kajeng = Kayu
Kakung = Laki-laki
Kala = Ketika, Saat
Kalih = Dua
Kalimengan = Lupa, Tidak ingat
Kaliyan = Dengan
Kambangan = Itik
Kaot = Selisih
Kaping = Kali
Karma = Menikah
Kasinggihan = Benar
Kasoran = Kalah
Kathah = Banyak memperoleh
Kawrat = Muat
Kawula = Saya
Kecalan = Kehilangan
Kecoh = Ludah
Kecohan = Tempat meludah
Kedah = Harus
Kedangon = Terlalu lama
Kejawahan = Kehujanan
Kejawi = Kecuali
Kejot = Kaget
Kelampahan = Terlaksana
Kemawon = Hanya
Kembeng = Kumur
Kenaka = Kuku
Kendel = Istirahat, Berhenti
Kendhang = Membuang
Kenging = Boleh
Kenging punapa = Mengapa
Kentun = Ketinggalan
Kentun = Kirim
Kepang = Dikelilingi
Kepangan = Kenduri
Kepanggih = Berjumpa
Kersa = Mau, Suka, Akan
Kersa = Kehendak
Kersanipun = Biar
Kesemekan = Stagen
Kesesa = Tergesa-gesa
Kesupen = Lupa, Lalai
Kethekan = Dagu
Ketingal = Kelihatan, Kentara
Kinten = Taksir
Kinten-kinten = Kira-kira
Kirang = Kurang
Kiyat = Kuat
Klapa = kelapa
Klempak = Kumpul
Klintu = Keliru
Konjuk = Buat, Untuk
Konten = Pintu, Jalan
Konyoh = Bedak
Kraos = Terasa, Betah
Kundur = Pulang
Labet = Membela
Lajeng = Lantas, Kemudian, Lalu
Lami = Lama
Lampahan = Jalan cerita
Lancingan = Celana
Langkung = Lewat, Lebih
Lantaran = Sendok
Lantaran = Tongkat
Lare = Anak
Lathi = bBibir
Layon = Mayat, Jenazah
Lebet = Dalam
Lelembat = Roh halus
Lema = Gemuk
Lemantun = Almari
Lembat = Lembut
Lembu = Sapi
Lenggah = Duduk
Lepat = Salah
Lepen = Sungai
Ler = Utara
Lidhah = Lidah
Liman = Gajah
Limrah = Lazim
Linangkung = Luar biasa, Hebat
Lingsem = Malu
Lintu = Ganti, Tukar
Loloh = Jamu
Lolos = Pergi tanpa pamit
Lujeng = Bajak
Lukar = Lepas, Melepaskan, Terurai
Lukar = Telanjang
Madosi = Mencari
Maesa = Kerbau
Majeng = Menghadap
Majeng = Maju
Malih = Tambah, Lagi
Malih = Membagi dua
Menapa = Apa
Mande = Membuka kedai
Mandhap = Turun
Manggen = Tinggal
Mangke = Nanti
Maos = Membaca
Maosi = Membayar pajak
Marak = Menghadap
Margi = Jalan
Margi = Karena
Maringi = Memberi (Orang tua kepada anak)
Mastani = Menyebut
Mawi = Serta, Dengan
Mbabar = Melahirkan
Mbeksa = Menari
Mbekta = Membawa
Mbobot = Hamil
Mbujeng = Berburu
Mbusanani = Merias
Memdos = Hantu
Menawi = Jika, Kalau
Menda = Kambing
Mendel = Diam
Menggah = Mengenai
Mengker = Membelakangi
Mengsah = Musuh
Mewahi = Menambahkan
Mical = Menghitung
Midhanget = Dengar
Midhangetaken = Mendengarkan
Mila = Maka
Mimpang = Menang
Mindhak = Naik
Minggah = Naik
Minten = Berapa
Mirah = Murah
Mirantos = Melengkapi alat
Mirsani = Mengamati
Mitados = Mempercayakan
Miyos = Lahir
Miyos = Keluar
Mlebet = Masuk
Mlujeng = Membajak
Monten = Kain kafan
Mrika = Ke sana
Mriki = Sini, Kemari
Mriksani = Mengamati
Mriku = Situ
Mucal = Mengajar
Mugel-mugel = Mencaci
Mugi-mugi = Mudah-mudahan
Mugut = Menuai
Mundhut = Mengambil
Mundhut = Membeli
Mungel = Bersuara
Murugi = Mendatangi
Mustaka = Kepala
Muwun = Menangis
Nadamel = Membuat
Nagari = Negara
Namung = Hanya
Nanem = Menanam
Nawala = Surat
Ndangu = Bertanya
Ndhahari = Menyuapi
Ndherek = Ikut
Ndherekaken = Mengantarkan
Ndukani = Memarahi
Nembe = Sedang
Nendra = Tidur
Ngabdi = Mengabdi
Ngabektos = Berbakti
Ngagem = Memakai
Ngaler = Ke utara
Ngampil = Meminjam
Ngampil = Hutang
Ngandhap = Bawah
Ngandika = Bicara
Ngandikan = Berbicara
Ngantos = Sampai
Ngaosi = Menghargai
Ngapunten = Entah
Ngapunten = Maaf
Ngaras = Mencium
Ngarsa = Depan
Ngasta = Memegang
Ngasta damel = Bekerja
Ngaturi = Mengundang, Memanggil, Menyuruh
Ngawis = Menawar
Ngawon = Mengalah
Ngawontenaken = Mengadakan
Ngemut-emut = MenGingat-ingat
Ngendika = Bicara, Pembicaraan, Berkata
Ngeoahi = MemberI upah
Ngewrat = Memuat
Nggalih = Berpikir
Nggampilaken = Meremehkan
Ngganda = Berbau
Ngganten = Makan sirih
Nggantos = Mengganti
Nggantosi = Mengganti
Nggentang = Menumbuk padi
Ngginaaken = Menggunakan
Ngginda = Memijat
Ngicali = Menghilangkan
Ngingah = Memelihara
Nginggil = Atas
Ngintun = Mengirim
Nglenggahi = Menempati
Ngrantos = Menunggu
Ngraosi = Membicarakan
Ngrembat = Memikul
Ngrencangi = Menenmani
Ngresahi = Mengganggu
Ngunjuk = Minum
Ngutus = Menyuruh
Niku = Itu
Nindakaken = Menjalankan
Nitih = Mengendarai
Njangkepi = elengkapi
Njawi = Di luar
Njemparing = Memanah
Nuwun sewu = Permisi
Nyameni = Menyamai
Nyamping = Kain
Nyampingan = Memakai kain
Nyaosi = Memberi (Anak kepada orang tua)
Nyare = Bermalam
Nyarekaken = Mengubur
Nyebat = Menyebut
Nyedani = Membunuh
Nyekar = Menyanyi
Nyerat = Membatik
Nyriosi = Bercerita
Nyupena = Bermimpi
Nyuwun = Minta
Padelingan = Kebun bambU
Padharan = Perut
Pados = Mencari
Pajar = Terang
Pajeng = Laku
Palarapan = Dahi, Kening
Pambengan = Halangan, Aral
Pamekan = Pinggang
Pamidhangan = Bahu
Pandung = Pencuri
Pangagem = Pakaian
Pangarasan = Pipi
Panggen = Tempat
Panggen = Rantau
Panggih = Jumpa, Temu
Pangkas = Pangkas
Paningal = Mata
Paningalan = Cermin
Panja = Taji
Panjang = Panjang
Panjenengan = Kamu
Paos = Pajak
Paras = Cukur
Pasareyan = Kuburan, Tempat tidur
Pasedherekan = Persaudaraan
Pasiraman = Tempat mandi
Pasuryan = Wajah, Raut muka
Pegeng = Dipisah
Pekawisan = Kebun
Peken = Pasar
Pekenan = Hari pasaran
Peksi = Burung
Pembajeng = Sulung
Pendhapi = Pendapa
Pengaosan = Pengajian
Penggalih = Pikir, Pikiran, Watak
Pengker = Belakang
Pengkeran = Nelakang, Punggung
Peningset = Ikat pinggang
Peparan = Bepergian
Peparing = Memberi
Peputra = Anak-anak
Pethak = Putih
Pethat = Sisir
Pidalem = Tempat
Pikantuk = Mendapat
Pikantuk = Rumah
Pinarak = Singgah
Pinarak = Duduk
Pinten = Berapa
Pirantos = Perkakas
Pirsa = Mengerti
Pirsa = Lihat
Pisang = Pisang
Pitados = Percaya
Piyambak = Sendiri
Prakawis = Perkara
Prayogi = Layak
Prembayun = Payudara
Prihatos = Prihatin
Priksa = Tahu
Priyantun = Bangsawan
Pugut = Ani-ani
Punagi = Janji, Ikrar
Punapa = Apa
Pundhut = Ambil, Pungut
Pundi = Mana
Punika = Ini/Itu
Putra = Anak laki-laki
Putri = Anak perempuan
Puyeng = Pusing
Racikan = Jari-jari
Radi = Agak
Radin = Rata
Rah = Darah
Raka = Kakak (Laki-laki)
Rama = Bapak
Rampung = Bubar
Rantosi = Tunggu
Raos = Rasa
Rawis = Kumis
Rawuh = Datang, Tiba
Rayi = Adik
Rebah = Rebah
Rebat = Rebut
Regi = Harga
Rekaos = Sengsara
Reksa = Jaga
Rema = Rambut
Rembag = Runding
Rembatan = Alat pikul
Remen = Suka
Rencang = Teman
Rikma = Rambut
Rimat = Pelihara
Ringgit = wayang
Risak = Rusak
Riwe = Keringat
Riyadi = Hari raya
Ron = Daun
Rumaos = Merasa
Rumiyin = Dahulu
Rupi = Rupa
Sabet = Pedang
Sade = Jual
Sadherek = Saudara
Sae = Bagus, Baik
Saged = Bisa
Salira = Badan
Salit = Haus
Sami = Sama
Samparan = Telapak kaki
Samparan = Sapu
Sampun = Sudah
Sanes = Bukan
Sanget = Amat, Sangat
Sangsam = Rusa
Sangsangan = Tusuk konde
Sangsangan = Kalung
Sare = Tidur
Sarem = Garam
Sareng = Bersama
Sata = Tembakau
Sawer = Ular
Sawung = Ayam jago
Seda = Mati
Sedanten = Semua
Seganten = Laut
Segawon = Anjing
Sekar = Bunga
Sekaran = Batu nisan
Sekawan = Empat
Sekawan = Padi
Sekul = Nasi
Sela = Kemenyan, Dupa
Sela = Batu
Sepuh = Tua
Serat = Batik, Corak kain
Serat = Tulis
Seratan = Tulisan
Ses = Rokok/Merokok
Sesakit = Penyakit
Sesarengan = Bersama-sama
Sesupe = Cincin
Sigra = Bersin
Simo = Harimau
Singep = Selimut
Sinten = Siapa
Siram = Mandi
Siti = Tanah
Siyam = Puasa
Siyang = Siang
Soca = Mata
Songsong = Payung
Sugeng = Selamat
Sugeng = Hidup
Sumangga = Ayo, Mari, Silahkan
Supit = Sunat
Surud = Meninggal
Suryan = Cuci muka
Susut = Kurus
Swanten = Suara
Swargi = Almarhum
Taksih = Masih
Talingan = Telinga
Tamu = Tamu
Tanduk = Tambah lagi
Tanem = Tanam
Tangsul = Tali
Tapak asta = Telapak tangan, Tanda tangan
Tasik = Bedak
Tebih = Jauh
Tedhak = Keturunan
Telas = Habis
Tengga = Tunggu
Tepang = Kenal
Tigan = Telur
Tilar = Tertinggal, Tinggal
Timur = Muda
Tindak = Jalan/Berjalan
Tindak = Pergi
Tindak = Berangkat
Tindakan = Bepergian
Tirah = Sisa
Titih = Naik
Tiyang = Orang
Tosan = Tulang
Toya = Air
TumbaS = Beli
Tunggil = Satu, Tunggal
Tuni = Rugi
Tuntunan = Plasenta, Ari-ari
Tuntunan = Pusar, Pusat
Turangga = Kuda
Turas = Kencing
Tutuk = Mulut
Tuwi = Berkunjung
Uger = Asalkan
Ugi = Juga
Ukel = Sanggul
Ulam = Ikan
Ulik = Cari kutu kepala
Umpami = Umpama
Ungel = Bunyi, Suara
Uninga = Tahu
Unjuk = Luas
Unjukan = Minuman
Untar = Bisul
Unusan = Tulang iga
Upakawis = Pelihara
Upami = Umpama, Misal
Usada = Obat
Utami = Utama, Terbaik
Utawi = Atau
Utus = Suruh
Uwos = Beras
Uwun inggih = Iya
Wados = Rahasia
Waja = Gigi
Waluya = Sehat
Wana = Hutan
Wanci = Waktu
Wangkingan = Keris
Wanton = Berani
Waos = Baca
Waosan = Bacaan
Waspa = Air mata
Watangan = Tombak
Wau = Tadi
Wayah = Cucu
Wekdal = Waktu
Wengkelan = Paha
Wentis = Paha
Wetah = Utuh
Wijik = Cuci tangan
Wiyar = Luas, Lebar
Wiyar = Bicara
Wonten = Ada
Wucal = Ajar
Wungu = Bangun, Bangun tidur, Nampak
Wuru = Mabuk, lupa diri
Yektos = Sungguh-sungguh
Yuswa = Tua
Yuswa = Umur
1 = Setunggal
2 = Kalih
3 = Tiga
4 = Sekawan
5 = Gangsal
6 = Enem
7 = Pitu
8 = Wolu
9 = Sanga
10 = Sedasa
11 = Sewelas
12 = Kalih welas
13 = Tiga welas
14 = Sekawan welas
15 = Gangsal welas
16 = Enem welas
17 = Pitulas
18 = Wolulas
19 = Sangalas
20 = Kalih dasa
21 = Selikur
22 = Kalih likur
23 = Tigang likur
24 = Sekawan likur
25 = Selangkung
26 = Nemlikur
27 = Pitulikur
28 = Wolulikur
29 = Sangalikur
30 = Tigang dasa
31 = Tigang dasa setunggal
32 = Tigang dasa kalih
33 = Tigang dasa tiga
34 = Tigang dasa sekawan
35 = Tigang dasa gangsal
36 = Tigang dasa enem
37 = Tigang dasa pitu
38 = Tigang dasa wolu
39 = Tigang dasa sanga
40 = Sekawan dasa
41 = Sekawan dasa setunggal
42 = Sekawan dasa kalih
43 = Sekawan dasa tiga
44 = Sekawan dasa sekawan
45 = Sekawan dasa gangsal
46 = Sekawan dasa enem
47 = Sekawan dasa pitu
48 = Sekawan dasa wolu
49 = Sekawan dasa sanga
50 = Sèket
51 = Sèket setunggal
52 = Sèket kalih
53 = Sèket tiga
54 = Sèket sekawan
55 = Sèket gangsal
56 = Sèket enem
57 = Sèket pitu
58 = Sèket wolu
59 = Sèket sanga
60 = Swidak
61 = Swidak setunggal
62 = Swidak kalih
63 = Swidak tiga
64 = Swidak sekawan
65 = Swidak gangsal
66 = Swidak enem
67 = Swidak pitu
68 = Swidak wolu
69 = Swidak sanga
70 = Pitu dasa
71 = Pitu dasa setunggal
72 = Pitu dasa kalih
73 = Pitu dasa tiga
74 = Pitu dasa sekawan
75 = Pitu dasa gangsal
76 = Pitu dasa enem
77 = Pitu dasa pitu
78 = Pitu dasa wolu
79 = Pitu dasa sanga
80 = Wolu dasa
81 = Wolu dasa setunggal
82 = Wolu dasa kalih
83 = Wolu dasa tiga
84 = Wolu dasa sekawan
85 = Wolu dasa gangsal
86 = Wolu dasa enem
87 = Wolu dasa pitu
88 = Wolu dasa wolu
89 = Wolu dasa sanga
90 = Sanga dasa
91 = Sanga dasa setunggal
92 = Sanga dasa kalih
93 = Sanga dasa tiga
94 = Sanga dasa sekawan
95 = Sanga dasa gangsal
96 = Sanga dasa enem
97 = Sanga dasa pitu
98 = Sanga dasa wolu
99 = Sanga dasa sanga
100 = Setunggal atus

Dulunya, nenek moyang bangsa Jawa sangat berhati-hati dalam memilih tingkat tutur yang tepat kepada lawan bicaranya. Hal ini merupakan penghormatan kepada lawan bicara dan sudah menjadi bagian dari nilai-nilai budaya yang ada pada masyarakat Jawa itu sendiri. Bahasa Krama Inggil menjadi bahasa paling tinggi dalam hal kesantunan bertutur kata. Hal ini berbeda jauh dengan bahasa Ngoko dimana penutur tidak memiliki rasa segan terhadap lawan bicara. Hal ini menunjukkan bahwa sesama penutur sudah sangat akrab. Selain itu ada pula bahasa Madya dimana tingkatan tuturnya berada antara Krama Inggil dan Ngoko.